Van ‘tissue engrams’ naar voorkeurshouding bij baby’s

By augustus 12, 2025Nieuws

1. Wat is een tissue engram?

Een blijvend spannings- en bewegingspatroon opgeslagen in de diepe fascia, ontstaan door herhaalde of langdurige belasting. Dit “weefselgeheugen” beïnvloedt hoe het lichaam beweegt en reageert, ook nadat de oorspronkelijke oorzaak verdwenen is.

Een tissue engram kun je zien als een geheugenafdruk in het lichaam. Het is geen geheugen zoals in je hersenen, maar een blijvend patroon in weefsels dat is ontstaan door eerdere belasting, spanning of druk. Het weefsel “onthoudt” deze ervaring en reageert er later nog op, ook als de oorspronkelijke oorzaak weg is.

Onderzoekers in de mechanobiologie (de wetenschap die kijkt hoe cellen en weefsels reageren op krachten)  noemen dit tegenwoordig mechanical memory (Dudaryeva et al., 2023). Daarbij passen cellen en bindweefsel zich blijvend aan, bijvoorbeeld door steviger of juist soepeler te worden. Deze aanpassing kan weken tot maanden blijven bestaan (Tassinari et al., 2023).

2. De rol van fascia als “geheugenweefsel”

Fascia is het doorlopende bindweefselnetwerk dat spieren, botten, organen, bloedvaten en zenuwen met elkaar verbindt. Het is rijk aan zenuwuiteinden, waaronder sensoren die spanning, druk en beweging voelen (Slater et al., 2024).

Omdat fascia overal in het lichaam doorloopt, kan een spanning op één plek invloed hebben op andere gebieden. Bovendien kan fascia zichzelf aanpassen: fibroblasten (de cellen in bindweefsel) veranderen de structuur van collageenvezels afhankelijk van hoe het belast wordt (Dudaryeva et al., 2023). Dat maakt fascia een ideaal “geheugenmedium” voor mechanische ervaringen.

3. Hoe ontstaat een tissue engram bij baby’s?

Een tissue engram kan al voor de geboorte ontstaan:

  • Door een asymmetrische ligging in de baarmoeder (bijvoorbeeld met het hoofd steeds naar één kant)

  • Bij beperkte ruimte, zoals bij een meerling

  • Door de stand van het bekken of de rug van de moeder, waardoor de foetus steeds dezelfde druk ervaart

Tijdens de geboorte kan langdurige druk in het geboortekanaal of het gebruik van hulpmiddelen zoals vacuüm of forceps een blijvende spanning in nek, schouders of schedel veroorzaken.

Na de geboorte kan het ontstaan of in stand blijven door:

  • Steeds dezelfde slaaphouding

  • Voeden altijd aan dezelfde kant

  • Een kant op kijken omdat daar licht of geluid is

Onderzoek laat zien dat deze omgevingsfactoren belangrijke risicofactoren zijn voor voorkeurshouding en bijbehorende schedelafvlakking (Ellwood et al., 2025; Hillyar et al., 2024).

4. Van spanning naar voorkeurshouding

Als een baby steeds op dezelfde manier belast wordt, past het fasciale netwerk zich daaraan aan. De weefsels worden in die richting soepeler en in de andere richting juist stijver. Zo ontstaat een “comfortzone” waarbij de baby één kant prettiger vindt.

Dit is een feedbacklus:

  1. Asymmetrische belasting →

  2. Fascia past zich aan en “onthoudt” het patroon →

  3. Sensoren in de fascia geven aan het brein door dat één kant prettiger is →

  4. De baby kiest die kant steeds →

  5. De lus begint opnieuw.

Omdat fascia en zenuwstelsel zo nauw samenwerken, voelt dit voor de baby volkomen normaal  en kan een voorkeurshouding hardnekkig worden (Slater et al., 2024).

5. Wat kan osteopathie hierin betekenen?

Osteopathie richt zich op het herstellen van de bewegingsvrijheid in het hele lichaam. Bij voorkeurshouding betekent dit onder andere:

  • Zachte mobilisatie van schedel, nek, schouders en borstkas

  • Herstellen van glijvlakken in de fascia

  • Stimuleren van bewegingen naar de “minder geliefde” kant

  • Meenemen van de moeder-kind-dyade, zodat ook voeding en dragen symmetrisch worden aangeboden

Studies bij baby’s laten zien dat myofasciale technieken – dus zachte behandelingen van het bindweefsel – zuigkracht, aanhappen en comfort kunnen verbeteren (Arcusio et al., 2024). Bij moeders kan myofasciale behandeling rond borst en schouder pijn en stuwing verminderen, waardoor symmetrisch voeden makkelijker wordt (Choi et al., 2023).


6. Waarom dit belangrijk is

Omdat tissue engrams ontstaan in een ontwikkelingsfase waarin het zenuwstelsel en het bewegingsapparaat nog volop in opbouw zijn, hebben ze invloed op hoe een baby de wereld ervaart en beweegt. Hoe eerder een voorkeurspatroon wordt herkend en behandeld, hoe groter de kans dat het zich niet vastzet in de motorische en sensorische ontwikkeling.

Onderzoek naar engrams in de hersenen laat bovendien zien dat zulke patronen wél te veranderen zijn. Mits er nieuwe, consistente ervaringen worden aangeboden (Tomé et al., 2024). Dit principe geldt ook voor het lichaam: door herhaald symmetrisch bewegen, dragen en voeden, in combinatie met manuele therapie, kan het “geheugen” in het weefsel worden herschreven.

Bronnen